Ochrona rzepaku ozimego przed szkodnikami w okresie kwitnienia

Kluczowa rola działań profilaktycznych (zapobiegawczych)

W uprawie rzepaku bardzo ważne jest, aby zadbać o aspekty, na które mamy wpływ, na przykład o agrotechnikę czy zmianowanie. Integrowana Produkcja mówi, że rzepak na tym samym stanowisku można uprawiać po upływie 4 lat. Nadmierny udział rzepaku ozimego w zmianowaniu zwiększa liczebność szkodników (są to np. chowacz brukwiaczek, słodyszek rzepakowy, pryszczarek kapustnik czy ślimaki). Duży udział rzepaku w uprawie to również nasilenie występowania chorób (zgnilizna twardzikowa, sucha zgnilizna kapustnych, werticilioza czy kiła kapusty) i chwastów (np. rumianowatych, przytulii czepnej). Ponadto, na nasilenie występowania szkodników mają również wpływ zmiany klimatyczne – brak mroźnych zim czy wzrost temperatury powietrza.

Ochrona organizmów pożytecznych

Obok dużej grupy szkodników plantacja rzepaku, ze względu na swoją dużą biomasę, a w trakcie kwitnienia także wydzielanie dużo łatwo dostępnego nektaru, jest chętnie odwiedzana przez pszczoły i inne owady. Uprawy rzepaku są miejscem rozwoju licznych gatunków owadów pożytecznych, jak i gatunków nie stanowiących zagrożenia. Są to również naturalni wrogowie szkodników, dzięki którym ograniczana jest liczebność owadów mających negatywny wpływ na plonowanie plantacji. Nie da się ukryć, że jedną z najważniejszych grup gatunków towarzyszących uprawom rzepaku stanowią owady zapylające. Obok pszczół, kwiaty rzepaku zapylane są również, na przykład przez bzygi, a larwy bzygów spełniają istotną rolę w ograniczaniu liczebności mszyc.

Ustawa o środkach ochrony roślin nakłada obowiązek stosowania środka zgodnie etykietą. W celu ochrony pszczoły miodnej i innych gatunków zapylaczy wymagane jest aby zabiegi na plantacji rzepaku były wykonywane poza godzinami intensywnego oblotu pszczół, najlepiej wieczorem. Zabiegi należy wykonywać tylko po przekroczeniu ekonomicznego progu szkodliwości, stąd tak ważny jest monitoring i obserwacja plantacji (patrz tabela 1.)

Szkodniki rzepakowe występujące w maju

• SŁODYSZEK RZEPAKOWY
  Rzepak nie zakwita „na raz”, szczególnie przy aktualnym przebiegu pogody ze zmiennymi temperaturami. Stąd pąki kwiatowe, które jeszcze się nie otworzyły, są miejscem, gdzie słodyszek wyrządza szkody. W wyniku uszkodzeń pąki kwiatowe żółkną, a następnie odpadają, co ma znaczący wpływ na spadek plonu. Skutkiem tego są nieregularne kwiatostany, a w następstwie tego również nieregularnie rozłożone łuszczyny. Te które zostaną zachowane mogą mieć zakrzywiony kształt i nie być właściwie wypełnione nasionami. W przeciwieństwie do dwóch kolejnych szkodników, które pojawią się na plantacji – tutaj groźny jest chrząszcz czyli owad dorosły, a nie larwa.

Szkodniki łuszczynowe:

• CHOWACZ PODOBNIK
  Chrząszcze chowacza podobnika pojawiają się na kwitnącym rzepaku, niejednokrotnie nakładając się z nalotem słodyszka. Samica wygryza otwór na łuszczynie i tą drogą składa najczęściej po jednym jaju. Po upływie tygodnia wykluwa się larwa, która we wewnętrzu łuszczyny żywi się zawiązkami nasion. Łuszczyny pozostają zamknięte, ale szybciej żółkną i mogą być zdeformowane w porównaniu do tych, w którym nie żeruje larwa. Wygryzione przez samice na powierzchni łuszczyn otwory, stanowią drogę wnikania do patogenów chorobotwórczych, ale także stanowią miejsce, przez które kolejny szkodnik – czyli pryszczarek kapustnik – składa licznie jaja.
• PRYSZCZAREK KAPUSTNIK
  Ten szkodnik pojawia się zazwyczaj najpóźniej na plantacji. Samica składa liczne jaja do wnętrza łuszczyn, najczęściej przez otwory wygryzione przez samicę chowacza podobnika ale też przez jakiekolwiek inne uszkodzenia na łuszczynach. Wylęgające się larwy, których może być nawet do kilkudziesięciu, żywią się zarodkami nasion, wysysają soki z wewnętrznych ścian łuszczyn, co w efekcie powoduje ich zamieranie. Łuszczyny żółkną, nabrzmiewają, często ulegają zniekształceniu, skurczeniu i przedwcześnie się otwierają.

Insektycydy – czym chronić plantacje rzepaku w maju?

Wybór w konwencjonalnej ochronie insektycydowej rzepaku jest niewielki, mamy zasadniczo dostępnych 9 substancji, tylko z 3 grup chemicznych wg IRAC (3A, 4A, 4D), z czego większość dostępnych środków stanowią pyretroidy (3A). W ochronie biologicznej rejestrację posiadają 2 mikroorganizmy - Bacillus thuringiensis var. aizawai oraz Beauveria bassiana, ale nie są one zarejestrowane do ochrony rzepaku przed omawianymi szkodnikami.

Do ochrony rzepaku w tym czasie dobrą bazą będzie LEPTOSAR® 200 SL zawierający acetamipryd w dawce do 0,3L na hektar, z partnerem w postaci pyretroidu (np. deltametryna, cypermetryna, lambda cyhalotryna).

Więcej informacji o produkcie na stronie https://ciechagro.pl/pl/produkty/srodki-ochrony-roslin/insektycydy/leptosar-200-sl  

Tabela 1. Ekonomiczne progi szkodliwości w okresie kwitnienia rzepaku ozimego